Quranda bu həqiqətə bir çox ayə ilə diqqət çəkilir. Bu ayələrin birində Allah, ''Sizə dənizdə bir fəlakət üz verdiyi zaman Ondan başqa tapındıqlarınız (sizdən) uzaqlaşar. O sizi xilas edib quruya çıxartdıqda isə üz döndərirsiniz. Həqiqətən, insan nankordur!' (İsra surəsi, 67) buyurur.

Beləliklə, nə olursa olsun, diqqətsiz davranışlarını davam etdirən insanlar üçün demək olar ki, hər şey mənasız və dəyərsizdir. Ciddi xəstələnmələrinin, başlarına dəhşətli qəza və ya bəla gəlmələrinin də o qədər mənası yoxdur. Belə hadisələr qarşısında ibrət almayan özlərindən razı insanların vəziyyətləri haqqında Allah Quranda belə buyurur:

'Nə üçün əzabımız onlara gəldiyi zaman boyun əymədilər? Onların qəlbləri sərtləşdi, şeytan da onlara etdikləri əməlləri gözəlləşdirdi.' (Ənam surəsi, 43)

Demək olar ki, qəflət içində yaşayan bu insanlar fəlakətləri, ölümləri, qəzaları və xəstəlikləri həyatın davam etməsi üçün vacib hesab edirlər. Əslində ibrət vəsiləsi kimi yaradılan hadisələr bu insanlara görə keçmiş zamanlarda olduğu kimi, dövrümüzdə də eynilə 'təbii' və 'qaçınılmaz' olaraq baş verir. Halbuki, Quranda  Allah bəzi insanların sahib olduqları bu səhv anlayışı xəbər verir və onların,''Atalarımıza da belə qıtlıq və bolluq üz vermişdi' - dedilər... (Əraf surəsi, 95) ifadələri ilə ortaya qoyduqları sadə məntiqi ifadə edir. Ayədəki ifadədən də aydın olduğu kimi, bu insanların ortaq xüsusiyyəti başlarına gələn hadisələrdən ibrət almamaları, bunların üzərində düşünərək Allah’dan qorxub çəkinmək yerinə, laqeyd davranmalarıdır. Ancaq bu davranışların heç biri onlara fayda verməyəcək.

Bütün hadisələr qədər çərçivəsində baş verir

Qəzalar, xəstəliklər, ölümlər, qısası, hər şey ancaq Allah’ın diləməsi ilə meydana gəlir. Xəstəliyə səbəb olan hər cür virus, ya da mikrobu, qəzaları yaradan vasitələri, hər yeri yox edən sel fəlakətlərini, qasırğaları Allah səbəb olaraq yaradır. Heç kim bunların nə qarşısını ala bilər, nə də dəyişdirə bilər. Həqiqət bu ikən, xəstəlikləri yaradanın virus, qəzaya səbəb olanın da təcrübəsiz sürücü olduğunu düşünmək Allah’ın unudulmasına və düşüncəsiz davranışlara səbəb olur.

Allah yaratdığı hadisələrlə insanların düşünərək Özünə yönəlmələrini, qorxub çəkinmələrini və axirət yurdunu xatırlamalarını istəyir. Rəbbimiz bir ayəsində bu həqiqəti ''Ən böyük əzabdan əvvəl Biz onlara mütləq kiçik əzabdan (dünya əzabından) daddıracağıq ki, bəlkə (doğru yola) qayıtsınlar.' (Səcdə surəsi, 21) deyə bildirir. Başqa ayələrdə də Allah başlarına nə gəlsə də ibrət almayan və qəflət içində yaşamağa davam edən insanların varlığına diqqət çəkir.

Laqeyd insanlar gözəlliklər qarşısında da eyni cür davranırlar

Laqeyd insanlar yalnız təhlükələrə və ya mühüm hadisələrə deyil, gözəlliklərə də reaksiya vermirlər. Gözəlliklərə dəyər verməmək, təqdir etməmək, bəyəndiyini bildirməmək, sevgi göstərməmək də laqeyd davranışın bir növüdür. Bu, Allah qorxusundan uzaq yaşayan insanların ağıl və vicdana tamamilə zidd olan hərəkətləridir. Belə insanlar bir müddət sonra Allah’ın yaratdığı müxtəlif nemətləri və gözəllikləri görməməyə, sevgidən xoşlanmamağa, hər şeyə qarşı laqeyd olmağa başlayırlar. Sahib olduqları batil inancları onları böyük boşluğa, laqeydliyə və sevgisizliyə aparır.

Sevgiyə, mərhəmətə, yaxşı, gözəl və yeni olan bir şeyə qarşı hiss edilən insani duyğuları itirirlər. Əksər insanları həyəcanlandıran, sevindirən və ya çoşduran hadisələr bu şəxslər üzərində eyni təsiri yaratmır. Hadisələr qarşısındakı reaksiyasız və sakit davranışları ilə digər insanlar arasında diqqət çəkirlər. Bu sakitlikləri həm səs tonlarında, həm danışıq tərzlərində, həm də baxışlarında özünü biruzə verir. Quranda buna bənzər insanlar üçün istifadə edilən ''qəlbi sərt olan insanlar' (Həcc surəsi, 53) ifadəsi onların vəziyyətlərini bildirir.

Qəlbləri qatılaşmış, vicdanlarını dinləməyən bu insanlar bilərək və ya bilməyərək, özlərinə böyük pislik edirlər. Allah’ın üzərlərindəki saysız-hesabsız rəhmətinə qarşılıq olaraq verdiyi nemətlər üçün Ona şükür etmək, razılığını qazanacaq gözəl işlər görmək, Quran əxlaqına uyğun yaşamaq əvəzinə, tamamilə əksinə davranırlar. Gözəl əxlaqlı, Allah'a təslim olan, hadisələrdəki hikmətləri görərək Onun dərin rəhmətinə sığınan şüurlu mömin xarakteri əvəzinə, laqeyd olmağı seçirlər. Allah bu insanları ayədə belə təsvir edir: 'Bunun ardınca sizin qəlbləriniz sərtləşib daş kimi, hətta ondan da sərt oldu.'' ( Bəqərə surəsi, 74)

Müsəlmanların davranışları

Quran əxlaqını yaşayan müsəlmanlar isə olduqca həssas vicdana sahibdirlər. Hər şeyin bir məqsədlə yaradıldığına, şahid olduqları hər hadisədə mütləq xeyir və hikmət olduğuna inandıqları üçün hadisələrə laqeyd yanaşa bilmirlər. Qarşılaşdıqları hər hadisənin hikmətlərini görə bilmək və anlamaq üçün daima səy göstərirlər. Mühüm hadisələr qarşısında yetkin və mülayim reaksiyaları ilə yanaşı olduqca həssasdırlar. Başlarına gələn ən kiçik hadisədə belə bunu Allah’ın xeyir və hikmətlə yaratdığını düşünürlər, Allah’a sığınıb Ondan bağışlanma diləyirlər. Allah Quranda müsəlmanların bu təvəkküllü davranışlarını nümunə kimi göstərir, rəhmət edəcəyini və bağışlayacağını da bildirir:

'O kəslər ki, onlara bir müsibət üz verdikdə: 'Biz, Allah’a məxsusuq və Ona da qayıdacağıq!' – deyirlər.'Onlara öz Rəbbi  tərəfindən təriflər və mərhəmət vardır.  Məhz onlar doğru yolda olanlardır. (Bəqərə surəsi, 156-157)