Cəmiyyətin özü üçün təyin etdiyi modeli qəbul edib özünü inkişaf etdirməyən cahil evdar qadın, həyatını özü üçün təyin olunan sərhədlər daxilində yaşayır. Bunun ən vacib səbəblərindən biri dünyanın yaşanılacaq tək yer olduğunu düşünməsi, axirətin və Allah’a hesab verəcəyi günün yaxınlaşdığına etinasız yanaşmasıdır. Əlbəttə ki, ölümdən sonrasını düşünməyən insanın bütün həyatı da bu qısa dünya həyatına aid mənfəətlər əldə etmə səyi içində keçir. Belə insan ətrafındakı insanların təyin etdiyi qaydaları pozmadan yaşamağa çalışır. Allah’ın razılığını deyil, ətrafındakı yüzlərlə insanın razılığını axtarır. Məhz bunun nəticəsi də cahil cəmiyyətin sadə həyat tərzidir. Bu həyat tərzinin təməl prinsipləri isə müəyyən olunmuş qaydalardan ibarətdir.
Niyə evdar qadın olmağa çalışırlar?
Evdar qadın deyəndə hər kəsin gözündə müəyyən insan obrazı canlanır. Səhərlər erkən qalxıb həyat yoldaşını və uşağını yola salan, evi yığışdırıb təmizləyən, paltarları yuyan, axşam bişirəcəyi yeməyi düşünən və gününün çox hissəsini də mətbəxdə yemək bişirərək keçirən qadın...
Klassik evdar qadın deyəndə hər kəsin ağlına gələn xüsusiyyətlər məhz bunlardır.
Bir çox insan üçün bütün bunlar həm yorucu, həm də darıxdırıcı fəaliyyətlərdir. Ancaq buna baxmayaraq, cahil qadınların əksəriyyəti bir gün eyni həyatı yaşamağın xəyallarını qururlar. Bəs insana axirətdə heç bir fayda verməyəcək bu həyat tərzini belə cəlbedici göstərən nədir? Yalnız adət-ənənə olduğu üçün, yoxsa həyatlarına rəng qatmaq üçün bu həyat tərzini seçirlər?
Bu variantların hamısı doğru ola bilər, ancaq bu həyatı olduqca cəlbedici görmələrinin səbəbləri bunlarla da məhdudlaşmır. Bu səbəblər şəraitə, insanlara görə xasiyyətlərini dəyişməklə yanaşı, ümumiyyətlə bir çox insan üçün bir neçə ortaq başlıq altında yaranır.
Bunlardan ən vacibi, gənc qızların çoxunun evliliklə birlikdə şəxsi azadlıqlarını əldə edəcəklərinə olan inanclarıdır. İllər boyu ailələrinin himayəsi altında və onların qoyduğu qaydalarla yaşayan gənclər bu təzyiqdən xilas olmağın ən qısa və ən asan yolunun evlilik olduğunu düşünürlər. Buna görə də, çox vaxt münasib olan ilk insanla evlənirlər. Cahil qadınların özləri bunu qəbul etməklə həm də evliliyin çətin şərtlərini də qəbul edirlər. Yalnız özlərinin söz sahibi olub, öz qaydaları ilə istədikləri kimi yaşayacaqları həyatın həsrəti bu çətinlikləri qəbul etmələrinə səbəb olur.
Artıq heç kim onlara qarışmayacaq, ürəkləri istədiyi vaxt iş görəcək, istədikləri yerə gedəcək və bütün bunlar üçün heç kimə hesab verməyəcəklər. Əlbəttə ki, bütün bunlar yalnız bir təmənna qarşılığındadır. Əsl həyatda isə hadisələr daha fərqli baş verir. Evliliklə birlikdə qadınların öhdəsinə həm maddi, həm də mənəvi baxımdan daha əvvəl bəlkə də heç hesaba qatmadıqları bir çox məsuliyyətlər düşür. Xəyal qurduqları kimi azad davranmaları da mümkün olmur. Çünki cahiliyyə sistemində ümumiyyətlə ev sahibi kişidir və qadının bütün həyatını öz qaydaları və öz inanclarına görə istiqamətləndirir. Buna görə də əksər qadının xəyalları puç olur və ailələrinin yerini artıq həyat yoldaşları tutur.
Bəzi insanların evdar qadın olmalarını qəbul etmələrinin ardındakı digər vacib səbəb də evliliyin gətirəcəyi maddi imkanlardır. Xüsusilə də, orta gəlirli ailələrin qızları üçün evlilik həyatlarının axınını dəyişdirəcək ən vacib fürsət kimi qiymətləndirilir. Belə ki, çox vaxt gənc qızlar ailələri tərəfindən "məntiq evliliyi" nə təşviq edilirlər. Bu vəziyyətdə, gənc qız evlənəndə pul və var-dövləti əsas meyar kimi götürür. Əxlaqından, rəftarından, ya da şəxsiyyətindən xoşlandıqları bir insanla evlənməkdənsə, özlərini pullu gələcəklə təmin edən, ya da heç olmasa, ailələrinkindən daha üstün imkanlar təqdim edən birini seçəcəklər. Bunun əvəzində də lazım olsa, həyatlarının sonuna qədər səhər oyanıb yemək hazırlamaq, paltar yumaq, ev təmizləmək kimi ev işləri görəcəklər.
Göründüyü kimi, əksər cahil qadınların çətinliklərə baxmayaraq, "evdar qadın" modelini seçmələrinin əsl səbəbləri bu cür mənfəətlərdir. Həm ailələrinin təzyiqindən xilas olacaq, həm həyat gəlirlərini artıraraq özlərini yaxşı həyatla təmin edəcək, həm də bu şərtlərdən ailələri və qohumları da faydalanacaq. Ancaq ilk günlərdə bu mənfəətlərə görə cəlbedici görünən bu həyat tərzi Allah rizası üçün olmadığından və qarşıdakı insanın əxlaqına əhəmiyyət verilmədən qurulduğuna görə, bir müddət sonra yerini monoton, çətin həyat və peşmançılıq tutur.
Evdar qadın xarakteri
Böyümə tərzlərinə, yaşadıqları mühitə, əxlaq xüsusiyyətlərinə və sahib olduqları imkanlara görə müxtəlif xüsusiyyətlər göstərsələr də, yenə cahil evdar qadınların şəxsi simalarını ümumi qrup altında cəmləmək mümkündür.
Cahil qadınlar cəmiyyətin onlara təlqin etdiyi xarakterin təsiri altındadırlar. Uşaqlıqlarından etibarən minlərlə evdar qadın görmüş, onların bütün rəftarlarını və reaksiyalarını istər-istəməz şüur altlarında qorumuşlar. Özləri eyni şərtlərlə qarşı-qarşıya qaldıqda isə bu təcrübələrini özləri də anlamadan həyata keçirir və demək olar ki, şəxsiyyətlərini istiqamətləndirməsinə icazə verirlər. Buna görə də cahil cəmiyyətdəki evdar qadın xarakterlərinin böyük əksəriyyətinin ortaq xüsususiyyəti var. Hamısı da əvvəlki müşahidələrini və təcrübələrini həyatlarına tətbiq edirlər. Hətta universitetdə oxuyan, şən, çoxlu dostları olan və klassik gənc qız xarakteri daşıyan insan belə evləndiyi gündən etibarən tam fərqli xarakter göstərir. Belə ki, qısa müddət əvvəl olduqca aktiv, ətrafına fikir verən insan olduğu halda, birdən-birə "evinin qadını" obrazına girərək, keçmiş dostları tərəfindən tanınmayacaq şəxsiyyətə bürünə bilir.
Onlara bu şəxsiyyəti qazandıran isə cahil cəmiyyətin evlilik sistemidir. Bu, evdar qadınların şəxsiyyətini araşdırarkən nəzərimizdə saxlamağımız vacib olan çox əhəmiyyətli mövzudur. Sonrakı bölmələrdə aydınlaşdıracağımız bu şəxsiyyətin formalaşmasında evliliyin "cahiliyyə evliliyi" və qarşı tərəfin də yenə cahil cəmiyyətin üzvü olmasının böyük təsiri var.
Bütün bunların təsiri ilə cahiliyyə sisteminin bütün yanlışlarını özündə saxlayan bir şəxsiyyət ortaya çıxır. Ancaq bunu da əlavə etmək lazımdır ki, cahil cəmiyyət bu yanlışları görmür və bunları mənfi xarakter xüsusiyyətləri kimi də qiymətləndirmir. Əksinə bunların çoxunun normal rəftarlar olduğunu düşünürlər. Çünki yaşadıqları cəmiyyət bu insanlara bu xarakterləri onsuz da təyin etmişdir və özlərinin uyğun hesab etdikləri modeli bəyənmələri, bunda heç bir yanlış görməmələri də çox təbiidir.
Duyğusal olurlar
 |
Cahil qadınların xoşladıqları xüsusiyyətlərdən biri də Quran əxlaqına tamamilə zidd olan duyğusallıqdır. Duyğusallığın həyatlarına rəngarənglik qatacağına inanırlar. Cahil cəmiyyətin qadından gözlədiyi xarakter də budur. Onların düşüncəsinə görə qadın hər zaman sığınan, qorunulan və gücsüz mövqedə olmalıdır.
Evdar qadınlar bu təlqinlərin də təsiri nəticəsində çətin anlarda duyğusallığa qapılmaqdan heç çəkinmirlər. Bunu zəiflik olaraq görmürlər, əksinə bununla özlərinə şəfqət duyulacağını və maraq göstəriləcəyini düşünərək duyğusallığa daha çox meyil edirlər. Hətta bu tərz duyğusallığa cəmiyyət tərəfindən də təşviq olunurlar. Cahiliyyə sistemində duyğusal insana həqiqətən də rəğbət göstərilir və beləcə bu rəftarı tətbiq edən insan istədiyi nəticəyə çatmış olur.
Bununla yanaşı, cahil qadınlarda daha şiddətli duyğusallıq növü də vardır ki, bu mənfəət əldə etmə məqsədinə görə insanın bütün xarakterinə hakim olmuşdur. Yaşadığı hüzursuz mühitdən və Allah’a, qədərə təslim olmamasından qaynaqlanan bu duyğusallıq növü qadının bütün həyatına əks olunur. Beləliklə, duyğusal fikirlərinə görə əsla sağlam düşünə bilmir, doğru qərarlar qəbul etmir və məntiqli hərəkət edə bilmirlər. Hadisələrin həmişə mənfi tərəflərini görür, həmişə əzildiklərini düşünür, hətta bu mövzuya aid duyğusal ssenarilər quraraq bu ruh halına daha çox meyil edirlər . Evliliklə bağlı xəyallarının gözlədiyi kimi reallaşmaması, ilk günlərdəki həyəcanlarını, sevgilərini və hörmətlərini itirdiklərini görmənin verdiyi xəyal qırıqlığı onları bu ruh halına yönəldir. Bunu içlərində saxlaya bilmirlər və tez-tez gözləri dolur, kədərlənir və bədbəxt görünürlər. Məsələn, diqqətlə hazırladıqları yeməklərin təriflənməməsi, yeni alınan paltarın hiss olunmaması, ya da istəklərinin yerinə yetirilməməsi dərhal duyğusallıq etmələrinə səbəb olur. Səhvən deyilən bir söz və ya zarafat, hətta çox vaxt bir söz belə ağıllarında qalır və bu, onların duyğusallaşmalarına kifayət edir. Gün ərzində bu hadisəni unuda bilmirlər və zehinlərində tez-tez bu mövzunu fərqli tərzlərdə canlandırırlar. Halbuki, ortada heç bir şey yoxdur və bəlkə də qarşı tərəf istifadə etdiyi bu sözün fərqində belə deyil. Amma duyğusallığı şəxsiyyətinin bir parçası olaraq mənimsəmiş cahil qadınların mühakiməsi bunu görə bilməyəcək dərəcədə zəifdir. |
Bunun nəticəsində cahil qadınların həyatlarına hakim olan xüsusiyyətlərdən biri də ağlamaqdır. Evdə baş verən hər hadisə onlar üçün kədərlənməyə və ağlamağa səbəb olur. Ailəni dolandıra bilməmək, uşaqların böyüdülməsi zamanı qarşıya çıxan çətinliklər, duyğusal seriallar və bunlara bənzər bir çox səbəblər bu əxlaqın yaşanmasına səbəb olur. Xüsusilə də uşaqları böyüdükcə, həyat yoldaşları tərəfindən ikinci plana atıldıqları təəssüratına qapılırlar və hər dəfə ilk olaraq uşaqlarını düşünmələrinə bir tərəfdən sevinir, bir tərəfdən də kədərlənərək duyğusallıq edirlər. Hətta bu xarakterdəki insanlar o qədər duyğusallaşırlar ki, olduqları mühit sıxıcı olmasa belə ağlayacaq, kədərlənəcək mövzu tapa bilirlər. Məsələn, televizorda baxdıqları serialda roluna uyğun davranaraq ölən bir insanın arxasından saatlarca ağlaya bilir və ya 10 il əvvəl dostları ilə dinlədikləri musiqini eşitdikdə birdən-birə kövrəlirlər. Buna bənzər çoxlu nümunələr göstərmək olar.
|
